Sanayiye yatırım dopingi

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

2021’in ikinci çeyrek sonuçları Türk sanayisi için adeta milat oldu. Yüzde 40’ın üzerinde büyüme gösteren sanayide, yatırımların etkisi dikkat çekiyor. Yıllardır büyük grupların sanayi dışı her hamlesinde “Sanayiden çıkıyor mu” sorularının aksine, cirolardaki payının son 10 yılda yükseldiği görülüyor. OECD rakamları, Türkiye’nin 2020’de sanayinin GSYH’deki payında Almanya ve Japonya ile benzer oranları yakaladığını da ortaya koyuyor. Sanayicilerse yakalanan başarı öyküsünün devamı için yeni yatırım peşinde…

Türkiye’nin dev gruplarının yaptığı satın almalar, portföy yenilemeleri, şirket satışları her zaman “Sanayiden çıkılıyor mu” sorularını akla getirir. Bunda son dönemde inşaat, perakende, enerji gibi sektörlere olan ilginin artmasının payı büyük. Dev grupların çoğunun özellikle son 20 yılda bu alanları “gözde” sektörler olarak adlandırması da önemli. Örneğin Sabancı Holding, enerjide ard arda yeni yatırımlar yaparken Sasa, Yünsa gibi dev sanayi kuruluşlarını satmasıyla gündeme gelmişti. Hatta Temsa’yı satıp sonra geri almasıyla da çok konuşuldu. Geçtiğimiz aylarda Hyundai Assan Otomotiv’deki hisse satışının ardından Assan Foods’u da satan Kibar Holding de bu soruların muhatabı oldu. Ancak Kibar Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kibar, sanayicilikten çıkmadıklarını söylüyor ve ekliyor: “Aksine daha büyük işlere odaklanmak için bazı sektörlerden çekiliyoruz. Önümüzdeki dönemde büyük satın almalar ya da yeni yatırımlar yapabiliriz. Odağımızda teknolojik ve sürdürülebilir yeni nesil yatırımlar var.” Yurt içinde de mevcut sektörlerdeki yatırımlarına ara vermeden devam ettiklerini söyleyen Kibar, buna örnek olarak alüminyum yatırımlarını gösteriyor ve yatırım tutarını 65-70 milyon dolar olarak belirtiyor.

SON 10 YILDA PAYI 4 PUAN ARTTI

Grupların sanayideki yatırım iştahı makro rakamlara da yansımış durumda. Türkiye’de GSYH’de sanayinin payının son dönemde azaldığına değil aksine yükseldiğine tanık oluyoruz. 2010 yılında yüzde 15,1 olan sanayinin GSYH’deki payı 2020 yılında yüzde 19,1’e ulaştı. 2021 yıl sonunda da en az 1 puanlık artış bekleniyor. 2020, küresel ekonomide COVID-19’un damga vurduğu bir yıl olarak geride kaldı. Birçok sektörde talebin düşüşü, üretim aksaklıkları, iş sağlığı ve güvenliğini koruyarak üretime devam etmenin zorlukları ve tedarik zinciri yönetimdeki aksaklıklar, sanayicileri oldukça zorladı. Buna rağmen önceki krizlerin aksine 2020 yılında sanayi üretimi yüzde 4,4 artarak temkinli bir seyir izledi. 2021 ikinci çeyreğiyse Türk sanayicileri açısından görece başarılı geçti. MESS Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, “Üretimin, istihdamın önemi ve vazgeçilmezliği hatırlandı” diyor. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, ikinci çeyrekte yüzde 21,7 büyüyen GSYH ve yüzde 40,5 büyüyen sanayi sektörüne dair şunları söylüyor: “İmalat sanayinin büyümede yarattığı yüksek ivme, bir anlamda sanayimizin pandemi başladığından bu yana rüştünü fazlasıyla ispatladığının da bir göstergesi. Sanayiciler olarak bu başarıya kas gücümüzle imza attık.” İhracattaki başarının sürdürülebilmesi için Türkiye’nin yeni yatırımlara ihtiyacı olduğuna dikkat çeken Bahçıvan, “Sanayinin finansman ihtiyacı var. Sanayimizin pozitif bir ayrımcılıkla desteklenmesi gerekiyor. Sanayideki yeni yatırımlar yeni istihdam alanlarının açılması ve kapsayıcı büyümenin sağlanması açısından çok önemli. Zafer sarhoşluğuna girmeden, yıllar sonra özgüvenini yakalayarak kendini ispatlamış olan sanayimizin bu başarısını sürdürülebilir desteklerle kalıcı hale getirilmeliyiz” diyor. 

“AĞIRLIK SANAYİDE KALACAK”

Peki, Türkiye’nin devleri son 10 yılda sanayide büyüdü mü? Türkiye’nin tekstil ve kimya devi Akkök, bu konuda en önemli örneklerden biri. Akkök Holding’in 10 yıl önce 5 olan sanayi şirketi sayısı 7’ye çıktı. Akkök Holding İcra Kurulu Başkanı Ahmet Dördüncü, bu süreçte sanayi şirketlerinin cirolarındaki payının da yüzde 5,6 arttığını söylüyor. Dördüncü, “Bu yükselişte satın aldığımız şirketlerin finansal katkılarıyla ihracat ve kur kaynaklı ciro artışının önemli etkisi bulunuyor” diyor. Kısa vadeli hedefler yerine sürdürülebilir ve sağlıklı büyümeye odaklandıklarının altını çizen Dördüncü, “Bu yaklaşım dolayısıyla proje ve yatırımlarımızı, 2021 ila 2023 veya 2025’te de grubumuza katkı sağlayacak şekilde planlıyoruz. Sanayi kökenli bir grup olan Akkök Holding için sanayi şirketleri, büyüme stratejisi ve yatırımların lokomotifi durumunda. Örneğin, 2021’deki toplam yatırımlarımızın yüzde 80’ine yakınını sanayi grubumuz oluşturuyor” diyor. Akkök Holding, bu yıl, iki önemli şirket alımına imza attı. Dördüncü, “Grubumuzun stratejik hedefleriyle uyumlu bu tip satın almalar gelecekte de devam edecek. Sektörlerimizin payı yıllar bazında değişkenlik gösterebilir ancak her koşulda ağırlık sanayi grubunda olacak” diye anlatıyor. 

DEV YATIRIMLAR SÜRÜYOR

Türkiye’nin bazı grupları var ki cirolarında sanayinin payı yüzde 90’ın üzerinde. Örneğin Kipaş Holding, 2020 yılı itibarıyla cirosunun yüzde 96’sını sanayiden elde etti. Kipaş’ta sanayinin payı 10 yılda 2 puan arttı. 2020 gibi tüm dünya için zor bir yılda dahi yenileme yatırımlarına ara vermediklerini, tesislerinin makine hatlarını yenileyip daha da güçlenerek üretime devam ettiklerini söyleyen Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Hanefi Öksüz, “2020 yılı ile yatırımına başladığımız dokuma yatırımı, Open-End iplik üretim tesisi, pet atıklardan iplik üretimi, tekstil artığından iplik üretimi yatırımları devam ediyor. Aydın/Söke’ de yer alan Batı Kipaş Kağıt üretim tesisiyle kendi enerjisini karşılayacak olan Avrupa’nın en büyük kağıt fabrikası yatırımımızın açılışına da hazırlanıyoruz” diyor. Yaşar Holding’in 21 şirketinin 8’i sanayi şirketi ancak icra başkanı Dr. Mehmet Aktaş, diğer şirketlerin ağırlıklı olarak sanayi şirketleri tarafından üretilen ürünlerin yurt içi ve yurt dışı ticaretini yaptığına dikkat çekiyor. Bazı sanayi şirketlerinin ise çeşitli alanlarda tedarikçisi olduklarını belirtiyor. Grubun cirosunda sanayinin payı 10 yıl önce yüzde 86’yken bugün bu oran yüzde 94’e yükselmiş durumda. Aktaş, “Son 10 yılda gerçekleştirilen yatırımlarımızın çok büyük bir bölümünü sanayi şirketlerimizde gerçekleştirdik. Önümüzdeki dönemde de sanayide büyümeye, istihdam yaratmaya ve yatırım yapmaya devam edeceğiz” diyor. Son 10 yılda Abalıoğlu Holding’inde sanayi şirketi sayısı değişmedi. Grubun cirosunun 10 yıl önce tamamı sanayiden geliyorken bu oran bugün yüzde 95. Abalıoğlu Holding Yürütme Kurulu Başkan Yardımcısı Oğuz Abalıoğlu, “Yeni pazar arayışı ve yeni stratejiler belirleyerek büyümeyi hedefliyoruz. Tabii ki stratejik hedeflerimizle uyumlu yeni sektörlerdeki iş imkanlarına da açığız” diyor. 

BÜYÜK YATIRIMLAR SIRADA 

Türkiye’nin önemli pek çok grubu, sanayi yatırımlarını sürdürmeyi planlıyor. Daha çok enerji ve taahhüt sektörüyle ön planda olan Cengiz Holding’de bu anlamda agresif rakamlar var. 10 yıl önce ve bugün sanayi şirket sayısı 3 olan grupta sanayiden gelen cironun payıysa yüzde 33’ten 52’ye ulaştı. Cengiz Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Cengiz, “Türkiye’nin kalkınmasında sanayi sektörünün stratejik öneme sahip olduğunu biliyoruz. Önümüzdeki dönemde sanayi yatırımlarımızı artırmayı ve sanayinin grup içindeki payını yükseltmeyi hedefliyoruz. Samsun’da yeni bir gübre fabrikası yatırımımız var. 1,5 milyar liralık yatırımla kuracağımız fabrikayı 4 yıl içinde tamamlayarak faaliyete geçirmeyi planlıyoruz” diyor. Doğanlar Holding Yönetim Kurulu Üyesi Tuncer Mutlucan, mobilya grubunun Doğanlar Holding’in toplam cirosundaki payının 2020’de yüzde 77 olduğuna dikkat çekiyor. Mutlucan, “Biotrend Enerji’nin halka arzıyla yeni yatırımlar için 150 milyon dolarlık ek yatırıma yelken açtık. Mevcut kapasite artışları, yeni sahalar, inorganik ve organik büyüme fırsatlarıyla yurt dışı yatırımlar ilgi alanımızda” diyor. 

DENGELİ DAĞILIM 

Tekstil sektörünün güçlü oyuncularından BLC Group’ta ise sanayinin cirodaki payı 10 yılda yüzde 65’ten yüzde 70’ye yükselmiş. BLC Group Yönetim Kurulu Üyesi Aykut Balcıoğlu, “Şu anda tekstil sektöründe büyük bir yatırım planımız var. Kapasitemizi yüzde 60 artıracak ve aynı zamanda üretimdeki verimliliği artırma senaryolarına katkıda bulunacak yapay zeka yatırımımız devam ediyor. 1 yıl içerisinde 10 milyon Euro civarında bir yatırım yapacağız” diyor. Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, “Sanayi şirketlerimize yatırım yapmaya devam ediyoruz” diyor. Grupta sanayi şirketlerinin 2020 cirosundaki payı yaklaşık yüzde 25. Eroğlu, “Bu oranı her yıl korumaya devam ediyoruz çünkü sağlıklı bir bilanço için dengeli dağılıma ve istikrara önem veriyoruz” diye konuşuyor.