10 Soruda CEO gelirleri

Bugün dünyanın en büyük 100 şirketinde CEO'ların yıllık kazancı bonuslar hariç 1 ila 5 milyon dolar arasında değişiyor. Hatta her yıl hangi CEO'nun ne kadar kazandığı tüm detaylarıyla açıklanıyor. Türkiye'de ise bu sorunun yanıtı hep bir sır... Ya da şimdiye kadar öyleydi... Çünkü 1 Temmuz 2012'de yürürlüğe girecek Yeni Türk Ticaret Kanunu bu bilinmezi aydınlatacak. Türk yöneticilerin kazançları da şeffaflaşacak. Peki CEO ücretlerinin şeffaflaşması ne getirecek, bu durumdan kim, nasıl etkilenecek? CEO'lar ne düşünüyor, patronlar ne istiyor? Bir CEO'nun maaşı nasıl belirleniyor? Tüm bu soruları Korn/Ferry International MENA (Ortadoğu ve Kuzey Afrika) Yöneticisi ŞERİF KAYNAR'a sorduk.

1.Sizce Türkiye'de üst düzey yönetici ücretleri şeffaflaşmalı mı?
- Kesinlikle şeffaflaşmalı. Bonusların bile şeffaflaşması lazım. Artık dünya giderek şeffaflaşıyor. Önemli olan her şeyin izah edilebilir olması. Bence halka açık olmayanlarda toplu bir açıklama yeterli.

2. Peki CEO'lar bu yasaya nasıl bakıyor? Tasarıyı hazırlayan komisyona tepkiler gitmiş. Kim, neden tepki gösteriyor?
- Çünkü Türkiye'de kara para her tarafta var. CEO ücretlerinde de var. Zaten asıl tepki gösterenler de patronlar. Çünkü, onların cebinden daha çok para çıkacak. Yönetici tarafından bakarsak; kazancın bilinmesi Türk insanına rahatsızlık veriyor. Ama bence bundan gurur duymayı öğrenmek lazım. Yöneticiler de bunu öğrenmeli. Bence bu olayın nihai sonucu kendine daha güvenen, kolay harcanmayacak bir tepe yönetici profili ortaya çıkacak. Tepe yöneticilerin marka değeri oluşacak. Uzun vadedeki pozitif sonuç bu.

3. CEO ücret paketleri nasıl etkilenir? Ücretlerde bir azalma olur mu?
- Zaten dünyadaki trend CEO ücretlerini bir alt seviyeye yakınlaştırılması yolunda ilerliyor. Yani CEO ile onun hemen altındaki ikinci, üçüncü pozisyon arasındaki makas giderek daralıyor. Oysa Türkiye'de çok büyük bir fark var. Bence bu fark azalacak. Ama CEO ücretinin düşürülmesinden ziyade iki ve üç numaralı pozisyonların ücretleri yükselecek.

4. CEO ücretleri açıklandığında kamuoyundan tepki gelir mi?
- Batı kültüründe para kazanmak, başarılı olmak hoş bir şeydir. Türkiye'de ise kötü bir şey... Yöneticinin oturduğu eve ve kullandığı arabaya bakılıyor. "Kazancıyla bunlara nasıl sahip olabilir" diye soruluyor. Şirketin cirosunu 5 yılda 2 milyar dolardan 5 milyar dolara çıkarmış bir tepe yönetici, bunun karşılığını tabii ki alacak. Patronu ona başarı ödülü olarak ev de verir, araba da... Önemli olan, her şeyin şirketin başarısı için dizayn edilmesi ve şeffaf bir şekilde açıklanabilmesi. Ama yine de kısa vadede böyle bir tepki, marjinal negatif etki yaşanacaktır.~

5. Holdinglerde çok sayıda genel müdür var. Ücretler açıklanınca kıyaslama yapacaklar. Patronlar bu süreci nasıl yönetmeli?
- Mutlaka huzursuzluk olacaktır. Ama patronların gerçeklerden ve piyasa şartlarından ayrı kalması söz konusu değil. Zaten öyle bir durum yaşanan şirketlerde gitmeyip de aynı konumda kalanlar kötülerdir. Bütün iyiler eninde sonunda gider.

6. Yönetici pozisyonlarında işten ayrılmalar, transferler artar mı?
- Tabii. İşler iyi giderken de transfer piyasası canlanır, işler kötü gittiği zamanda.

7. Rakip şirketler de birbirlerinin yönetici ücretini öğrenecek. Bu durum nasıl sonuçlar doğurur?
- Bence insanlar zaten kimin ne kazandığı bilgisine vakıf. Türkiye'de bilgiyi çok çabuk paylaşıyoruz. Bu şeffaflıktan dolayı gelmiyor ama fısıltıyla da olsa duyuluyor.

8.  Peki Türkiye'deki CEO'lar ne kadar kazanıyor? En yüksek kazançlar hangi sektörde?
- CEO baz maaşları 500 bin TL ile 1,5 milyon TL arasında. Ama bunun çok üzerinde alan istisnalar her zaman var. Bankacılık ve finans, en yüksek kazancın olduğu sektörler. Fakat Türkiye'de yeteneğin eksik olduğu bazı alanlar var. Örneğin Türkiye'de iyi perakende yöneticisi az olduğu için, olanlar da benzer bir Avrupalı yöneticiye göre çok daha iyi paralar kazanabiliyor. Türk CEO'lar Ortadoğu'dakilerin yarısını kazanıyor. Avrupa ile kıyasladığımızda daha rekabetçi rakamlar görüyoruz. Türkiye'de genel müdürlerine hakikaten az maaş veren çok şirket var. Bunu da primlerle telafi etmeye çalışıyorlar. Bence prim, baz maaşı geçiyorsa o yöneticiye hak ettiği ücreti zaten ödemiyorsunuz demektir.

9. Yönetici ücretlerinde son trendler ne?
- Dünya genelinde CEO ücretlerinde baz ücretin payı giderek azalıyor. Bonuslarda da aslında bir makaslama söz konusu. Yeni trend yönetim kurulunun aktifleşmesi. O yüzden son 10 yılda dünyada yönetim kurulu üyeliği maaşları 25 bin dolardan 125 bin dolarlara kadar çıktı. Ortalama 60 bin dolar. Türkiye'de ise bugün çok büyük bir holdingin yönetim kurulunda üyeler para almıyor. Bu süreç, Türkiye'de yönetim kurullarının göstermelik olmamasına ve aktifleşmesine katkı yapacak.

10. Türkiye'de CEO ücretleri nasıl belirleniyor? Bunun bir formülü var mı?
- 100 milyon doların altında cirosu olan şirketler için kârlılığa göre bir formül yazılması lazım. Ancak şirket belli bir büyüklüğe ulaşmışsa örneğin cirosu 100 milyon dolarsa, tepe yönetici maaşına yıllık 500 bin TL'den başlarsınız. Şirket büyüdükçe bu rakam 1,5 milyon TL'ye kadar çıkar. Bu formülde kademeler arasındaki fark da önemli. Bu farkın yüzde 35'ten fazla olmaması gerekir. İdeal fark ise yüzde 25'tir. Ama çok istisnai yetenekler söz konusuysa o yeteneği