Geri dönüş hesapları

Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, yaptığı bir sanayi yatırımının 4-5 yıl içinde, yüzde 20'lik katkı oranıyla geri dönmesini istiyor. İş adamının inşaattaki formülü ise 8 yılın sonunda yüzde 12,5'lik kazanç sağlamak. 12,5'lik kazanç sağlamak. Polisan Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Faik Bitlis'in yatırımın yüzde 100 dönüşü için bekleme süresi ortalama 6-9 yıl iken, Hakkı Matraş, "Benim kafamdaki süre 5-10 yıldır" diyorSanayide durum böyleyken perakendeciler daha sabırsız. Vatan Bilgisayar'ın sahibi Hasan Vatan, ilk yılda yatırımın tamamının geri dönmesini bekliyor. Silk & Cashmere Yönetim Kurulu Başkanı Ayşen Zamanpur ise ilk 8 ayda en az yüzde 25'lik kazanç hedefliyor. İşte patronların "yatırımda geri dönüş" formülleri... Yatırım kararı kolay alınmıyor. Her sektörde para aslanın ağzında. Paranın öyle çok çabuk geri dönmesini de beklememek gerekiyor." Bu sözleri, iş dünyasının önde gelen isimlerinden Matraş Yönetim Kurulu Başkanı Hakkı Matraş söylüyor. Birçok iş adamı da onunla aynı fikirde. Çünkü çoğu zaman yatırımların kârlı biçimde geri dönüşü için uzun yıllar beklemek gerekiyor. Üstelik bu süre, sektörden sektöre olduğu gibi yatırımın büyüklüğüne göre de değişiyor. Peki iş adamları, yeni yatırım kararlarını hangi kriter ve beklentilerle alıyor? Onlar için ideal geri dönüş oranı ne? Bu noktada, hepsinin kendilerine özel bir hesap geliştirdiğini söylemek mümkün. Kimisi, "Birkaç yılda yatırdığım paranın tümünü almak isterim" diyor, kimisi ise 9-10 yıla kadar beklemeyi tercih ediyor.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Örneğin hizmet sektöründekiler daha şanslı. Çünkü yatırımların miktarı sanayiye göre daha düşük olabiliyor. Üstelik geri dönüş süresi daha hızlı ve kazanç oranı daha yüksek. Perakendeciler de aynı şekilde aceleci. Mağaza yatırımlarında, yapılan yatırımın tümümün birkaç yıl içinde geri dönmesi isteniyor. Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, "Geri dönüş süresi sanayide 5-6 yıl, inşaatta ise 8-10 yıldır" diyor. Polisan Holding Yönetim Kurulu Üyesi Ahmet Faik Bitlis'in marjı ise 6-9 yıl. Bitlis, "Tabii ki sektörlere göre değişecektir. Ama ortalama 6-9 yıl içinde yatırımın geri dönmesi benim için makuldür. Yatırdığım 100 TL'nin bu süre içinde geri dönmesini beklerim" diye konuşuyor. Türkiye'nin önde gelen iş adamlarına, yatırım kararı alırken nasıl bir geri dönüş beklentisinde olduklarını ve kriterlerini sorduk.~

HAKKI MATRAŞ'IN İDEALİ 5 YIL
Deri sektörünün tanınmış iş adamlarından Matraş Yönetim Kurulu Başkanı Hakkı Matraş'a göre yatırım yapmak eskisi kadar kolay değil. Geri dönüş süresi ve kâr etmek için sabırlı olmak gerekiyor. Matraş, yeni yatırımlar konusunda izlediği stratejiyi şöyle anlatıyor: "Yaşadığımız şu dönemde ekmek aslanın ağzında. Rekabet çok yüksek. Onun için eğer Türkiye'de üretime dönük bir yatırım yapacaksanız biraz mütevazı düşünmeniz lazım. 'Hemen 5 yılda yatırımı geri alırım' diye düşünmemek gerekiyor. Belki 10-12 yıl sabretmeniz gerek. İdealist olmak lazım. Yaygın bir inanış var. 'Bir yatırım 5 yılda geri alınmalı, 10 yılda bunun tavanı olmalı' şeklinde düşünülüyor. Oysaki her zaman böyle olmayabilir. Bir yatırıma ödediğim sermayenin geri dönmesi için benim kafamdaki süre 5-10 yıl arasındadır. Türkiye'de birçok yatırım yapılıyor. Kârlı yatırımlar da var, kârsız yatırımlar da... Mesela bir AVM yapmak kârlıdır. Hemen tutuluyor, döviz bazında da kiraya veriliyor. Eminim insanlar kısa sürede yatırımlarını geri alıyorlardır. Ama aynı iş merkezinde satışa dönük mağaza kiralayanların çoğunun, zarara dayanamayıp işletmelerini kapattıklarına şahit oluyoruz. Artık AVM'lere mağaza alıp girmek kârsız bir iş. Çok dikkat etmek gerekiyor. Bunun dışında yatırım yaparken çok şeye dikkat ederim. Örneğin eğer üretime dönük bir yatırımsa, İstanbul gibi ulaşımın çok zor, insan kaynağının çok pahalı olduğu bir yerde bunu yapmamak gerek. Matraş olarak Uşak'ta bir yatırım yaptık ve çok da mutluyuz. Mağaza açarken ise tabii ki markanıza göre, yaptığınız işin kalitesine göre, kaliteli alıcıların bulunduğu semtlerde olmanız lazım."

PATRONLARIN BEKLENTİSİ NASIL?
7 İLA 10 YIL MAKUL
Orka Group Yönetim Kurulu Başkanı SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU, yatırım kriterlerini 25 yıllık birikimiyle oluşturmuş. Orakçıoğlu'nun formülü şöyle: "Yatırım tutarının yıllık en az yüzde 8-15 arası getirişi makuldür. Bu rakam ortalama 7-10 yılda oluşabilir. Şahsen yatırım kararı alırken çevreye ve insana saygılı olmak benim için çok önemli. Reel sektör yatırımları uzun vadede geri dönüş sağlıyor. Risk fazlaysa kârlılık da artıyor. Ancak zararı da göze almak lazım."

"1 YILDA GERİ ALIRIM"
Teknoloji perakende, yatırımın geri dönüşünün en hızlı olduğu alanlardan. Yatırım miktarı da sanayiye göre daha düşük. Örneğin Vatan Bilgisayar'ın yatırımları mağaza açmak şeklinde oluyor. Şirketin sahibi HASAN VATAN, şu bilgiyi veriyor: "Vatan Bilgisayar olarak genelde yatırımlarımız mağaza açma şeklinde oluyor. Diğer mağazalarımda 1 yıl içinde yatırdığım parayı geri alabildim. Yeni açtıklarımda da aynı miktarı alabilir miyim diye bakıyorum. Bu süre genelde bir yıl oluyor."
"YÜZDE 25 İSTERİM"
Silk & Cashmere Yönetim Kurulu Başkanı AYŞEN ZAMANPUR'un yatırım formülü ise şöyle: "Yatırımın geri dönüşü için arzu ettiğimiz oran en az yüzde 25. Bu rakamın 8 ay ila 1 yılda oluşması gerekir. Yatırım geri dönüş oranı olarak belirlediğimiz rakam, büyüme hedeflerimiz gözetilerek, perakende sektöründeki tecrübelerimize göre oluşturuldu. Yeni yatırım kararı alırken, markamıza yapacağı katkı, global hedefimize uygunluk, müşteriye ulaşma kriterlerimizi göz önünde bulunduruyoruz."~

SANAYİDE 5, İNŞAATTA 10 YIL
Eroğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Eroğlu, yatırım kriterlerinin sektörlere göre değişeceğini söylüyor. Eroğlu, "Örneğin teknolojiye yatırım, diğer sektörler kadar çok sermaye gerektirmiyor. Üstelik yapılan yatırımların geri dönüş potansiyeli daha yüksek. Sanayide ise inşaat ve gayrimenkule göre daha hızlı geri dönüş alınıyor" diyor ve kafasındaki "yatırım formülünü" şöyle anlatıyor: "Söz konusu olan bir sanayi yatırımı ise 5 yıllık geri dönüş süresini iyi olarak değerlendiririz. 4 yıla inerse bu süre çok daha iyi. İnşaat ve gayrimenkulde ise 10 yıllık bir geri dönüş süresi genel kabul görür ancak 8 yıl prensibinden hareket etmek daha tercih edilir. Örneğin 1 milyon dolarlık bir sanayi yatırımındaki geri dönüş süresinin sonunda yıllık yüzde 20, yine 1 milyon dolarlık bir gayrimenkul yatırımındaki geri dönüş süresinin sonunda yıllık yüzde 12,5 para kazanmak makul bir beklentidir. Bu formüle ulaşmamız yaklaşık 30 yıllık piyasa tecrübesi ve yaşadığımız gerçeklerin süzgeçten geçirilmesiyle oluştu. Birikimlerimizin, uluslararası danışmanlarımıza yaptırdığımız kapsamlı fizibilitelerin ve doğrudan sanayi yatırımları gibi büyük çaplı yurtdışı deneyimlerimizin neticesindeki bilgilerimizle bu kriterleri belirledik. Sanayi yatırımlarımızda içinde bulunduğumuz konjonktürü değerlendirir, dünyadaki trendleri çok iyi takip etmeye ve çok sağlam fizibilite çalışmaları yapmaya azami dikkat ederiz. İnşaat ve gayrimenkul alanında ise ülkenin genel ekonomik durumuna, halkın gelir seviyesine, talebe, proje tipinin (AVM, ofis, konut, otel) çok iyi etüt edilmesine ve en önemlisi tespit edilen şartlara uygun lokasyon bulunmasına dikkat ederiz."

İNCİ HOLDİNG'İN FORMÜLÜ
İnci Holding'in yönetim kurulu başkanı Meral İnci Zaim, yeni yatırımlarda birçok parametreyi göz önünde tuttuklarını dile getiriyor. Öne çıkan faktörlerin başında ise sermayenin geri dönüş oranı geliyor. Zaim, şunları söylüyor: "İlk yılların gelişme yılları olduğunu da göz önünde bulundurarak, aldığımız risklere oranlı bir geri dönüş hedefliyoruz. Risk algımız ne kadar yüksekse sermayemizin karşılığındaki beklentimiz de o oranda yüksek oluyor. Ortalama olarak 2 yılda yüzde 10 geri dönüş bekleriz. Bu oran ve süreyi, operasyonların içeriğine, çevresel etkilere ve ekonomik koşullara göre belirliyoruz. Genelde ilk 2 yıl bekliyoruz. Bu süre zarfında hedeflerimizden uzak kalırsak o zaman iyi bir durum analiziyle eksiklerimizi anlayıp operasyonel kurgumuzda bazı değişiklikler yapıyoruz. Vazgeçmekten ziyade değişim ve gelişimi sağlayıcı yönetim anlayışımız var. Ancak performans yakalayamadığımız hallerde 2 yıl içinde radikal kararlar almamız da mümkün. Genelde altyapı projeleri haricinde çok uzun vadeli projelere fazla sıcak bakmıyoruz. Yatırım kararlarımızı alırken gözettiğimiz temel parametreler; sürdürülebilir kârlılık, çevreye duyarlılık, sosyal sorumluluk, istihdam ve ihracata yönelik değerlendirmeler oluyor. Sanayi projeleri daha uzun soluklu oluyor. Hizmet sektöründeki yatırımlar kısa zamanda geri dönüş getiriyor ama yatırımların sürdürülebilir kârlı bir baza oturması vakit alıyor."

"YÜZDE 3 KÂRLILIK BEKLERİZ"
Keskinoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Keskin Keskinoğlu'nun belirlediği ortalama geri dönüş süresi 4-7 yıl. "Bizim faaliyet gösterdiğimiz alanlarda yatırımların kârlılık oranı yüzde 1-3 seviyelerinde seyir gösteriyor. Yeni yatırımlarda da böyle bir beklentimiz var" diyen Keskinoğlu, şöyle devam ediyor: "Yatırım yapılan sektör çok önemli. Faaliyet alanına göre yatırımın geri dönüşüyle ilgili beklenti süresi değişiklik gösteriyor. ~
Ancak, 49 yıllık tecrübemizle orta ölçekli yatırımlarda bu sürenin 4-7 yıl civarında olduğunu söyleyebilirim. Teknolojinin ve globalleşmenin etkisiyle süreçler bazen daha hızlı ilerliyor. Ancak bir süre tanımak gerekiyor. Sektörümüzde genelde büyük yatırımlar söz konusu. Yeni bir alana girerken öncelikle çok detaylı bir fizibilite çalışması gerçekleştiririz. Bu tarz büyük operasyonlarda, yatırımların başarılı olma süresi için de 810 yıl vermek gerekiyor. Yatırımın geri ödeme süresi kadar şirkete orta ve uzun dönem katkıları, stratejik planlarla uyumu, sağlayacağı prestij, marka değerine katkısı ve sosyal sorumluluk gibi kıstaslar da yatırım kararında dikkate aldığımız önemli kriterler arasında. Türkiye'deki ve yakın çevremizdeki gelişmeleri göz önünde bulundurduğumuzda enerji yatırımları ve nitelikli lojistik hizmet yatırımları daha kısa sürede geri dönüş sağlayabiliyor. Bu sektörler için pazardaki kaliteli hizmet talebi giderek yükseliyor."

"EN AZ YÜZDE 15 GETİRMELİ"
Perakende sektörünün yerel oyuncularından Beğendik Mağazaları'nın icra kurulu başkanı Hacı Duran Beğendik, mağaza yatırımı yaparken ilk ve en önemli kriterinin "detaylı bir analiz" olduğunu söylüyor. Koyduğu sermayenin ise en az yüzde 15'lik bir katkı oranıyla geri dönmesini istiyor. İş adamının kriterleri şöyle: "Yeni bir yatırım yapmak, çok iyi analiz yapmaktan geçer. Ne miktarda yatırım yaptığınız, yatırım araçları arasındaki seçiminizi etkileyecektir. Yatırım yapacağınız tutar kadar, yatırım yapacağınız süre de önemlidir. Yatırım yapacağınız sürenin uzunluğu sizin paraya ne zaman ihtiyacınız olacağına bağlıdır. Uzun vadeli bir yatırımınızı vadesinden önce paraya çevirmek isterseniz zarar edebilirsiniz. Eğer yakın bir zamanda paraya ihtiyacınız olacaksa kısa vadeli yatırımları tercih etmeniz gerekir. Ödenen sermayeye karşılık kazanılacak tutar duruma göre değişir. Bazı durumlarda kazanç oranı çok fazlayken bazı durumlarda çok az olabilir. Yatırım yaptığınız yerin konumu, yaşan nüfus, sosyoekonomik durum, rakip analizi gibi birçok durum buna etken olabilir. Ama yatırdığımız sermayenin minimum yüzde 15 katkı oranıyla geri dönmesi bizim için ideal. Bu rakamın ne kadar sürede kazanılacağı yatırımın yerine ve büyüklüğüne göre değişiyor."

EN AZ YÜZDE 15 KAZANÇ BEKLERİM
DAVUT DOĞAN / DOĞTAS YÖNETİM KURULU BAŞKANI
7 YILDA AMORTİ ETMELİ
"Yatırımın geri dönüşünün yıllık ortalama en az yüzde 15 olması ve kendini 7 yılda amorti ' etmesi gerekir. 5 yıl olması daha da iyi olur. Risksiz yatırım araçlarında 10 yıl olabilir. Her alanda geri dönüş süreleri ve sermayenin geri dönüşü farklı olacaktır tabii ama mobilyada 7 yıl azami olmalı.
ÇOK İYİ ANALİZ ŞART
Yatırım kararlarımı alırken birçok farklı kriteri bir arada takip etmem gerekiyor. Öncelikle çok iyi ve sağlıklı bir sektör analizi yapmak ve dünyadaki gelişmeleri izlemek gerekir. Yıllık gelişmeleri ve projeksiyonu iyi analiz etmek gerekir. Bu sadece mobilya değil tüm diğer sektörler için geçerli.~

FORMÜLÜM 4 YILDA YÜZDE 30
TEKİN ACAR YÖNETİM KURULU BAŞKANI
KATKI ORANI NE OLMALI?
"Yatırıma girdiğimizde kabul edilebilen katkı oranını minimum yüzde 30 olarak hedefliyoruz. Türkiye genelindeki 66 cadde ve AVM mağazalarımızın fizibilitelerine dayanarak, ilk 4 yıldan sonra yatırım geri dönüş eğrisinde geometrik artış gözlemliyoruz. Mağazanın ikinci 4 yıldaki katkısı çok daha yüksek oranlarda oluyor. Bu yüzden asıl beklentimiz bu rakama ilk 4 yılda ulaşmak.
KRİTERLERİM NASIL?
Selektif kozmetik pazarın büyümesi yönündeki genel beklentiler, uluslararası markaların Türkiye ile ilgili beklentileri, mağaza yatırımlarında hedeflenen geri dönüş süresi, açılacak AVM'lerin konsept ve marka karması açısından değerlendirilmesi, yeni pazarlar ve son olarak rakiplerin pazardaki konumu, bizim yatırım kararlarımızı etkiliyor."