Yerli malına teşvik ne getirecek?

Okullarda "kitap yerine tablet bilgisayar" devrini başlatacak olan Fatih Projesi, yerli üreticinin yüzünü güldürecek gibi görünüyor. Çünkü ihalede "yerli üretim" şartı var. 5 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması beklenen Fatih Projesi, aslında bir ilk adım... Hükümetin, yerli üretimi destekleme hedefinin bir parçası. Bunun arkası gelir mi bilinmez ama yerli üreticiler, devamının gelmesi gerektiğini düşünüyor. 1 milyonluk kapasitesiyle önemli bir yerli oyuncu olan Casper Bilgisayar'ın yönetim kurulu başkanı ALTAN ARAS FAKILI, "Karardan son derece memnunuz" diyor ve ekliyor: "Yerli oyuncuların önü daha da açılmalı. Yerli markaları destekleyecek daha fazla yasaya ihtiyaç olduğunu düşünüyorum." Altan Aras Fakılı ile yerli üretimin teşvik edilmesinin neler sağlayacağını, pazara ve rekabete nasıl yansıyacağını konuştuk. Merak edilenleri 10 soruda yanıtladı:

1- Kamu alımlarında yerli üretici lehine yapılan yeni düzenlemeler yerli üreticileri nasıl etkileyecek?
- Olumlu etkileyeceğini düşünüyorum. Yabancı markalara olan düşkünlüğümüz ve algımızın özellikle teknolojik ürünlerde değişmesinin gerektiğine inanıyorum. Teknolojinin yerli üretim olmasının avantajlarını görmemiz için savunma sanayisindeki başarılı gelişmelere bakmamız yeterli olacaktır. Bilişim sektöründe de yerli üretimin teşvik edilmesi ve bu durumu destekleyecek projeler yapılması, yerli üreticilerin yatırım ve istihdamını artıracak, bölgede güçlü, yerli ve fakat markalaşma başarısı açısından global ölçekte kabul gören şirketlerimizin oluşmasını sağlayacaktır.

2- Bu düzenlemeler yabancıların kamu ihalelerindeki ağırlığını azaltır mı?
- 28046 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Kamuda Yerli Ürün Kullanılmasına Yönelik Başbakanlık Genelgesinin olumlu etkileri olacağını düşünüyoruz. Şu anki mevcut durumda, bazı devlet kurumlarının bazı yabancı markaları adresleyecek şekilde şartname yazmalarının önüne geçileceğine inanıyoruz. Bu da kamuya daha az bütçelerle, daha yüksek teknolojinin alınmasını sağlayacaktır.

3- Okullarda tablet PC dönemini başlatacak olan Fatih Projesi'ne katılmak isteyen yabancı üreticileri nasıl bir süreç bekliyor?
- Herkesin kabul etmesi gerekir ki Türkiye büyük bir potansiyel. Avrupa'nın ve Ortadoğu'nun yükselen yıldızı. Türkiye'de ve bu coğrafyada daha kalıcı iş yapmak isteyenlerin, Türkiye'de yatırım yapmaları kaçınılmaz. Casper olarak biz bu yatırımı 4 yıl önce yaptık, 1 milyon adetlik üretim tesisimizi kurduk. Yabancı üreticilerin Fatih Projesi'ni ürün satışı olarak görmemeleri gerekir.

4- Sizce diğer kamu ihalelerinde de bu tarz bir şart (yerli üretim şartı) söz konusu olur mu? Olmalı mı? Hangi alanlarda olabilir?
- Bence bunu tek bir ihaleyle kısıtlamak doğru olmaz. Alman vatandaşı veya Alman hükümeti, alacağı ürünlerde ilk önce Alman markasını almayı tercih eder. Bu da onları hep bir adım öne itmiştir. İki dünya savaşı geçirmesine rağmen sanayisini çok hızlı ilerletmiştir. Bir Türk olarak Alman vatandaşları gibi önce kendi ürünlerimize sahip çıkmamız gerektiğini düşünüyorum. Çocukluğumuzda bizlere öğretmeye çalıştıkları "yerli malı, yurdun malı" söylemlerinin fiiliyata geçmesi gerekiyor. Tabii bunu önce devletin yapması memnuniyet verici. Arkasından da biz vatandaşların yapması gerekiyor. Bunu tüm sektörlerde ve ürünlerde yapmalıyız.~

5- Tablet PC konusunda yerli üreticiler, kamu ihalelerindeki talebi tek başlarına üretebilecek kapasitede mi?
- Casper'ın bilgisayar üretim kapasitesi yıllık 1 milyon adet. Üretim tesisimizi 4 yıl önce açtık. Çok hızlı bir şekilde kapasitemizi yıllık 5 milyon adede çıkarabiliriz. Yurtdışından gelen şirketlerin CEO'ları tesisimize hayran oluyor. Hatta bizim tesisin benzerini kurmaya çalışanlar bile oluyor. Casper ve diğer yerli üreticiler çok rahatlıkla bu işi yapabilir.

6- Yüzde 100 yerli üretilen bilgisayar var mı? Bu tarz düzenlemeler yerli üreticilerin "yüzde 100 yerli üretime" yönelmesini teşvik eder mi?
Dünyada yüzde 100 yerli üretilen bir bilgisayar yok. Hatta Çin'de ve Amerika'da bile yüzde 100 yerli malı bilgisayar bulunmuyor. Bilgisayarın en önemli parçası olan işlemci bile oluşuncaya kadar, birden fazla ülkede üretiliyor. Kabul etmek lazım, bazı parçaları üretmemiz çok zor. Bulunduğumuz bölgenin tamamına satacak bile olsak, adet yeterli olmayacaktır. Ama zaman içinde ve gelen büyük projelerle yerli yüzdesinin artırılması mümkün tabii ki.

7- Pazardaki rekabet bu durumdan nasıl etkilenir? Yerli oyuncular iç pazarda güçlenir mi?
- Dünyada yerli markaların güçlü olduğu birinci ülke Brezilya, ikinci ülke Türkiye'dir. Brezilya, bilgisayarda gümrük vergisi alıyor. Bundan dolayı bilgisayar üretimleri Brezilya'da oluyor. Yabancı markalar da yerli markalar da Brezilya'da üretiliyor. Bu da Brezilya markalarına, dolayısıyla Brezilya'ya güç katıyor. Geçen yıl Arjantin de Brezilya modelini önemsedi ve takip etmeye başladı. Onun yerli üreticileri de büyümeye başlayacak. Casper ve diğer başarılı Türk markalarının desteklenmesiyle bütün Avrupa, Ortadoğu ve Afrika pazarında ciddi pazar payları alınabilir. Yerli markaları destekleyecek biraz daha yasaya ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.

8- Kamu İhale Yasası'nda yerli üreticinin fiyat avantajı yüzde 15. Sizce bu oran yeterli mi?
- Bu oran yeterli ancak fiilen uygulamasına henüz şahit olamadık.

9- Fatih Projesi ihalesinin tam büyüklüğü nedir? Casper olarak bu ihaleye nasıl hazırlanıyorsunuz?
- Bu proje uzun vadede akıllı tahta ve tablet bilgisayar olarak yaklaşık 4 milyar dolarlık bir proje olarak ifade ediliyor. 5 yıllık bir dönemi kapsayacak. Bu rakamlar bizim yaptığımız tahmindir, henüz netleşmiş durumda değil. Casper bir teknoloji şirketi. Her yıl pazara 10'un üzerinde dizayn ve model hazırlar ve sunarız. Lansmandan bir yıl önce çalışmalara başlar ve ileri teknoloji ürünleri pazara sunarız. Bu projedeki ürün için de Casper AR-GE'si ciddi bir şekilde çalışıyor.

10- Aylık 8-9 milyar dolar düzeyinde bir dış ticaret açığımız var. Bu yasa değişikliği sizce açığın azalmasını nasıl etkiler? Beklenen etkiyi gösterir mi?
- Dış ticaretin en büyük kaynağı Türklerin yabancı marka hayranlığından kaynaklanıyor. Osmanlı döneminde sanayi ve ticaretin daha çok yabancıların elinde olması, Tanzimat Fermanı'ndan sonraki yabancı malı hayranlığı, sadece Türklerin değil, Ortadoğu'daki birçok milletin problemi oldu. Cumhuriyetimizin ilk yıllarında Atatürk'ün gösterdiği önemi, ilerleyen yıllarda pek gösteremedik. Yaptığımız sanayileşmelerde ise Türk markalarını dünyaya yaymakta geri kaldık. Şu anki hükümetimizin ihalelerde yerli malını teşvik etmesi, yerli marka otomobilin yapılmasını istemesi, "Türk tabletini yapalım" demesi gibi desteklerle yerli sanayinin büyüyeceğine inanıyorum. Bu da daha güçlü ve dünya çapında Türk markalarının oluşmasını sağlayacaktır. O zaman cari açığa köklü çözümler bulacağımızı düşünüyorum.