Afrika planları ivmeleniyor

Aslı Sözbilir

Türkiye’nin Afrika’daki doğrudan yatırımları, 2003’te 100 milyon dolar seviyesindeyken geçen yıl 6,7 milyar dolara yükseldi. Afrika’da Türk şirketlerinin üstlendiği projelerin toplam değeri ise 70 milyar dolara ulaştı. Peki, kara kıtada en iddialı Türk şirketleri hangileri? Enerjiden altyapıya, tekstilden demir çeliğe, Afrika’nın en büyük Türk oyuncularının planlarını sizin için araştırdık.

Türkiye, 2003 yılından bu yana aktif bir “Afrika Açılımı” politikası izliyor. Türkiye’nin 30 Afrika ülkesiyle imzaladığı yatırımı teşvik edici anlaşmaların da desteğiyle kıta, özellikle son 10 yılda Türk iş dünyası için önemli bir pazar haline geldi. 2009-2019 yılları arasında Türkiye’den Afrika’ya yapılan ihracat 9,2 milyar dolardan 14,4 milyar dolara çıktı. Ticaret hacmi ise son 20 yılda 4 kattan fazla artarak 25 milyar doları aştı. Türk iş dünyası kıtada 2020’de 70 milyar dolar değerinde proje ve 6,7 milyar dolar değerinde doğrudan yatırım gerçekleştirdi. Ancak DEİK Türkiye-Afrika İş Konseyleri Koordinatör Başkanı Berna Gözbaşı, kıtanın ticaret potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda bu rakamların nispeten düşük kaldığı görüşünde. Gözbaşı, artan genç nüfus, şehirleşme ve asgari yaşam koşulları ihtiyaçlarının kıtada enerji, altyapı ve ulaşımda geliştirme zorunluluğu ortaya çıkardığını söylüyor. Gözbaşı, “Bu bağlamda, Türk şirketleri için tekstil, demir çelik, tarım, gıda, sağlık, çimento, inşaat ve gayrimenkul, konut, beyaz eşya, otomotiv, makine, liman işlemeciliği ve enerji alanlarında önemli fırsatlar var” diyor. 

FIRSAT PEŞİNDE!

Berna Gözbaşı, kıtada orta gelirlilerin sayısının ve kentleşmenin giderek artmasıyla büyük bir konut ihtiyacının ortaya çıktığını da söylüyor. Afrika’da bu alanlarda en çok öne çıkan Türk şirketlerinden biri 2007’den bugüne Sahra Altı Afrika’da 33 ülkede faaliyet gösteren Öztürk Holding. Holdingin yatırımları enerji santralleri kurulumu ve işletilmesi, otoyol, nehir üstü köprüleri yapımı ve işletilmesi, otel, kongre merkezi, AVM yapımı ve işletmesi, spor kompleksleri yapımı ve yönetimi, ucuz toplu konut üretimi ve ilgili devletlerle satışı üzerine yoğunlaşıyor. Holding ayrıca kıtada dış ticaret ağırlıklı olarak savunma sanayi ürünleri, sağlık hizmetleri ihtiyaçları tedariki, tarım ürünleri tedariki, gıda tedariki ve finansal fonlamalar alanında faaliyet gösteriyor. Holdingin kıtadaki yatırımlarının toplam büyüklüğü 4,5 milyar doların üzerinde. Öztürk Holding Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Öztürk, kıtanın yatırımcı için çok kârlı olduğu görüşünde. “Dolayısıyla her fırsatı kovalıyoruz” diyor. 

SIFIRDAN HAVALİMANI 

İnşaat alanında Afrika’da aktif Türk şirketlerinden bir diğeri Doğanlar Holding. Holdingin inşaat şirketi Doğyap ile Afrika pazarında özellikle Senegal’de yoğunlaşan projeleri var. Bu kapsamda yaklaşık 110 milyon dolarlık yatırımla Batı Afrika’nın en büyük endüstriyel projelerinden birine imza atarak 11 farklı şehir merkezini bağlayan toplamda 55 bin m2’lik toptancı hali ve tır parkı kompleksi projesini hayata geçirdi. Yine Senegal’de yüzde 100 Doğanlar Holding’in sahipliğiyle “Biga Home” markası altında yurt dışındaki ilk mobilya fabrikasını kurdu. Doğanlar Holding İnşaat Grubu Başkanı Adnan Doğan, 2022 yılının ilk çeyreğinde faaliyete geçmesi planlanan fabrika için 10 milyon Euro tutarında yatırım yaptıklarını söylüyor. “Afrika pazarında yeni yatırım planlarınız var mı” sorumuza Doğan şöyle yanıt veriyor: “Biga Home mobilya fabrikamızla Batı Afrika ve deniz aşırı ülkelere ihracat planlıyoruz. Yine önümüzdeki yıl Doğyap ile Senegal’de inşaatına başlamayı planladığımız bir turizm ve ticaret kompleksi projemiz olacak.” 

32 MİLYAR DOLARLIK İHTİYAÇ 

IATA’nın projeksiyonlarına göre önümüzdeki 20 yılda Afrika yolcu trafiği yıllık yüzde 3,6 oranında büyüyerek 3,2 olan dünya ortalamasını aşacak. Bu büyümeyi sağlayabilmek için de Afrika’da yaklaşık 32 milyar dolarlık havalimanı altyapı yatırımına ihtiyaç olacak. Bu yatırımların yüzde 40’ını da sıfırdan yapılacak havalimanları oluşturuyor. TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Serkan Kaptan, “TAV olarak hem var olan havalimanlarını geliştirmekte hem de sıfırdan yeni havalimanları yapmakta dünya çapında deneyime sahibiz. Bu nedenle Afrika’daki bu potansiyeli yakından takip ediyoruz” diyor. Bugüne kadar kıtada yaklaşık 550 milyon Euro yatırım yapan TAV Havalimanları’nın işletme ve hizmet anlamında Tunus ve Kenya’da faaliyetleri bulunuyor. Tunus’ta 2008’de Monastir Havalimanı işletmesini devralan, 2009’da Tunus’ta Enfidha Havalimanı’nı yapıp hizmete açan şirket, her iki havalimanını 2047’ye kadar işletme hakkına sahip. 

KAPASİTE ARTIRACAK 

Bugün halen dünyada elektriğe erişimi olmayan insanların üçte ikisinden fazlası Sahra Altı Afrika’da yaşıyor. Bu nedenle Aksa Enerji’nin 2015 yılında çıktığı küreselleşme yolunda ilk hedefi Afrika oldu. Aksa Enerji; Gana’da 370 MW, Madasgaskar’da 66 MW ve Mali’de 60 MW’lık santral yatırımlarıyla bugün Afrika kıtasında 500 MW’a yakın kurulu güce sahip. Şirket ek olarak Kongo Cumhuriyeti’nde 50 MW’lık doğal gaz santralinin rehabilitasyonunu tamamlamak üzere. Aksa Enerji İcra Komitesi Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi Korkut Öztürkmen, “Bu santralde 50 MW daha kapasite artışı yaparak 2022’de Kongo’da toplam 100 MW kurulu güce ulaşmak istiyoruz. Mali’de ise bu yılın başında 20 MW’lık ek kapasite sözleşmesi imzaladık. Ayrıca Libya’da bir enerji santralinin mühendislik, inşaat hizmetleri için ön protokol imzaladık” diyor. 

ENERJİDE TALEP ÇOK 

Karadeniz Holding’in global markası Karpowership, 8 Afrika ülkesinde Powership adlı yüzen enerji santralleri aracılığıyla güvenilir ve ekonomik elektrik üretiyor. Karpowership İş Geliştirme Direktörü Mehmet Katmer, “Enerji üretimimiz güvenilir, kesintisiz ve ekonomik olduğu için, Afrika ülkelerinden birçok talep alıyoruz” diyor. Şirketin kıtada değeri yaklaşık 2 milyar dolar olan yatırımlarının olduğu ülkeler; Senegal, Gambiya, Guinea Bissau, Guinea Conakry, Sierra Leone, Gana, Mozambik ve Sudan. Şirket bu ülkelere yakın zamanda 4 ülke daha ekleyerek mevcuttaki 1200 MW’lık kurulu gücünü, 3200 MW’ın üzerine taşımayı hedefliyor. 

MISIR’DAKİ AMERİKA FIRSATI 

Bulunduğu Kuzeydoğu Afrika bölgesinin üretim üssü misyonunu üstlenen Mısır, Türk tekstilcilerinin de radarında. Yeşim Grub’a bağlı Jade Tekstil’in Kahire, İskenderiye ve İsmaila kentlerinde üretim tesisleri bulunuyor. Yeşim’in Mısır ilgisi esasen Amerika pazarı kaynaklı. Çünkü Mısır’ın ABD ile yapmış olduğu serbest ticaret anlaşması oradaki şirketlere ABD’ye gümrüksüz mal satma fırsatı sunuyor. Yeşim Grup Co CEO’su Selim Şankaya, Mısır’daki faaliyetlerini şöyle anlatıyor: “Mısır’daki tesislerimizden başta Nike ve Under Armour markaları için olmak üzere Amerika pazarına hazır giyim ürünlerimizi gönderiyoruz. Mısır’dan yıllık yaklaşık 140 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiriyoruz ve ülkedeki istihdamımız 7 bin kişiye ulaştı. Böylece bir Türk şirketinin yurt dışında tek çatı altında sağladığı en büyük istihdamlardan biri haline geldik. Mısır’da 100 milyon dolarlık ek yatırımla daha da büyümeyi planlıyoruz. Hedefimiz 12 bin çalışana ulaşmak ve 2025’e kadar ihracatımızı 230 milyon dolara taşımak.”