A-planı Uzun yaşa genç kal

Bugüne kadar bu köşede defalarca bir araya geldik. Hep gelecekten söz ettik. Yeni teknolojilerden, trendlerden, ezber bozan iş modellerinden, dijitalleşmeden bahsettik. Çalıştığın, yönettiğin, belki de sahibi olduğun şirketin dönüşümüne odaklandık çoğu zaman. Şirketini geleceğe hazırlayabilmen için çaba harcadık birlikte…

Bu seferki yazı biraz daha farklı olacak. Yine gelecekten söz edeceğiz aslında... Ama bu kez odağımız sensin. Aylardan Ağustos, büyük ihtimalle bu satırları tatilde, deniz kenarında okuyorsun. Fırsat bu fırsat, geleceğin hakkında düşünmek ister misin?

Uzun Yaşa Genç Kal

Geçtiğimiz aylarda sahne aldığım TEDx etkinliğinden sonra pek çok kişiden olumlu geri bildirimler aldım. Sunumumun temasını Capital’e neden taşımadığım yorumunu sıkça duyunca bu satırları yazmaya karar verdim. Konuşmam youtube’a da yüklendi. İsmi: ‘‘A Planı – Uzun Yaşa Genç Kal’’.

Öncelikle basit bir gerçeği kabul ederek başlayalım: Ömür uzuyor… Sadece iki yüz yıl önce ortalama insan ömrü 38 yıldı. Tıp, bilim ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler sayesinde bugün ortalama yaşam süresi 80 yıla yaklaşmış durumda… Yakın gelecekte genetik alanındaki devrimsel yenilikler sayesinde ortalama ömrün 100 yaşa uzanması bekleniyor.

Hayatın Yeni Evreleri

Ömür uzadıkça dünyaya bakışımız da değişiyor. Hayata yeni evreler ekleniyor. Geçmişten bir örnek verelim hemen: emeklilik kavramının kabulünün üzerinden bir asır dahi geçmedi henüz. ‘‘Ölünceye kadar çalışacak mıyım?’’ sorusunu ancak ortalama ömür yetmiş yaşa dayanınca sormaya başladık; vesileyle emekliliği icat ettik.

Ben ve benim kuşağım mezun olur olmaz iş bulma derdindeydik. Bugün pek çok arkadaşımın çocuğu aynı telaşe içinde değil. Hayata hemen atılmak yerine önce kendini bulmayı, hayallerinin peşinde koşmayı, dünyayı keşfetmeyi tercih ediyor. Uzmanlar 18-29 yaş arasında yaşanan bu yeni yaklaşıma isim bile verdi: ‘‘ikinci gençlik’’… Evet, insan hayatında böyle yeni bir evre var artık. Hayat yüz yaşa uzayınca, insanın gençliğini yaşamaya daha kaliteli bir zaman ayırması gerçekten de güzel bir gelişme.

Henüz farkında olmasak da yüz yaşla birlikte ömrümüze eklenen bir evre daha var. 55 ila 75 yaş arasına denk geliyor – ismi ‘‘ön emeklilik’’. Hayata eklenen 20-30 senelik artı süre, biri çalışma öncesi diğeri çalışma sonrası olmak üzere iki ayrı geçiş dönemine paylaştırılmış bulunuyor.

İdeallerin Peşinde

Gelelim esas konuya… Aniden karşına çıkan, bu beklenmedik hayat evresini nasıl değerlendireceksin? Yirmi senelik bir dönem bu; dile kolay… Elbette hiçbir şey yapmamayı tercih edebilirsin. Hayatı akışına bırakmak, işler olacağına varır demek her zaman için bir alternatif.

Tam bu noktada gelin ünlü bir filozofun, Samuel Ullman’ın dizelerine kulak verelim. Şairin bu şiiri 74 yaşında yazdığını da hatırlayalım.

Gençlik hayatın bir evresi değil, bir akıl halidir.

Yıllar cildi buruşturur, ruhu buruşturansa heyecanların bitişidir.

…

İnsan, 

Kendine olan güveni kadar genç, kuşkusu kadar yaşlı,

Cesareti kadar genç, korkuları kadar yaşlı,

Umudu kadar genç, bezginliği kadar yaşlıdır.

…

Kimse birkaç yıl fazla yaşamış olmakla yaşlanmaz.

İnsanları yaşlandıran, ideallerinin bitmesidir. 

Bu dizeleri okuyunca insan hayatın sunduğu bu özel fırsatı en iyi şekilde değerlendirmesi gerektiğini net bir şekilde hissediyor.

A Planı

Üstelik bu dönem, henüz bilincine varmasak da en bereketli dönemimiz olma potansiyeline sahip. Hayatı bir düzene oturtmayı başardı çoğumuz. Çocuklarımız mezun oldu ya da olmak üzere. Borçlarımız azaldı ya da sıfırlandı. Özetle hayallerimizin, ideallerimizin peşinden koşmak için büyük bir fırsat var önümüzde.

Çoğu arkadaşım bu yaklaşımı anlattığımda, ‘‘B Planını oluştur diyorsun yani’’ diyor. Ben de her seferinde düzeltiyorum. ‘‘Hayır, buna bir isim vereceksek A Planı demeliyiz,’’ diye. Ellisinden sonra hayallerinin peşinden koşanları örnek veriyorum. Henry Ford’un otomotiv dünyasını o yaştan sonra nasıl değiştirdiğini, Darwin’in ünlü eseri Türlerin Kökeni’ni nasıl yazdığını, Ray Kroc’un Mc Donalds’ı nasıl dönüştürdüğünü anlatıyorum. Muazzez İlmiye Çığ’ın ilk kitabını 80 yaşında yayınladığını, dünyanın en pahalı ressamlarından Grandma Roses’un ilk resmini 78 yaşındayken yaptığını söylüyorum.

Hazır Mısın?

Yerimiz bitti. Ama tatilin devam ediyor. Hayal kurmak, kendi geleceğine şekil vermek için güzel zaman. A planını oluşturmaya, dünyayı değiştirmeye hazır mısın?