Ölümsüzlüğe yatırım yapmak

Geçen ay Gençlik 2.0 başlığıyla başladığımız serinin ikincisine başlayalım. Uzun yıllar boyunca tıp dünyası insan sağlığına organ ya da vücut sistemi perspektifinden yaklaştı. Uzmanlıklar bu yaklaşıma göre oluştu. Halk diline bile kalp doktoru, akciğer uzmanı, dahiliyeci gibi unvanlar yerleşti. Yeni yaklaşımda ise odağımız hücreler. Hücre seviyesinde yapılan çalışmalarla hayatın uzaması, uzayan sürenin sağlıklı bir şekilde geçirilmesi, üstelik genç kalınması hedefleniyor. Önümüzdeki 30 yıl içinde yaşlanmanın önlenebilir bir hastalık olduğunun kabul edilmesi bekleniyor. Bir sonraki nesli daha uzun ve daha sağlıklı yaşayacağı, uzun süre genç kalacağı bir hayat bekliyor. Hücre seviyesindeki ezber bozan çalışmaların uzun yaşamın kapısını aralamasının yanı sıra sağlık sistemini kökten değiştirmesi de söz konusu... Sağlık sektörünün bugünkü liderlerinin konuya yeterli önemi verdiğini söylemek zor. Blockbusters’ın Netflix’e ilgi göstermemesine benzer bir durumla karşı karşıyayız. Bu da sektör dışından yatırımcıların ve girişimcilerin oyuna girmesini sağlıyor. Jeff Bezos’un yatırımı Altos Labs ile gündeme gelen bu alanda, irili ufaklı yüzlerce şirket bulunuyor. Google’un kurucularından Larry Page tarafından kurulan Calico, bu şirketlerden biri… Üstelik kuruluş tarihi 2013. Keza Osman Kibar tarafından kurulan Biosplice (eski adıyla Samumed) de bu alanda faaliyet gösteren bir başka şirket. Unity, Ginkgo, SENS ve Celularity akla gelen diğer önemli isimler… Bu şirketlerden kimisi “anti-aging” yerine “de-aging” terimini yerleştirmeye çalışıyor. Kıkırdak erimesine çare olmaya çalışan da var, saçların yeniden gür ve orijinal renginde çıkmasını hedefleyen de… Temamız gençlik ya da uzun hayat olsa da değinmeden geçmeyelim. Biontech de hücre çalışmalarında önde gelen markalardan biri... mRNA kelimesini sokak diline kazandıran şirket, ününü, yakın gelecekte kanser ve MS hastalığına yönelik çalışmalarıyla daha da perçinleyeceğe benziyor. Onca girişimin arkasında dev bir soru var: “Neden yaşlanıyoruz?” Aynı soruyu neden ölüyoruz ya da neden kronik hastalıklara yakalanıyoruz diye sormak da mümkün. Son 10 yıl içinde bu sorulara cevap vermeyi başaran iddialı bilimsel adımlar atıldı. Bunlardan en önemlisi, 2013 tarihli akademik bir çalışma. “Yaşlanmanın 9 emaresi” söylemini barındıran bu makaleye bugüne kadar binlerce kez atıfta bulunulmuş. Doğumdan ölüme uzanan yolculukta büyük bir dönüşümden geçiyoruz. Vücudumuzun tüm hücreleri ilk günden son güne kadar inanılmaz bir devinim içinde… Örneğin bağırsaklarımızın astarı her 4 günde bir tamamen yenileniyor. Ancak zamanla hücrelerimiz belli yeteneklerini kaybetmeye başlıyor. Bu yeteneklerin azalmasıyla güç kaybı başlıyor, vücut fonksiyonları bozuluyor, hastalıklar tetikleniyor. Bu araştırmaya göre yaşlanmaya (ve ölüme) sebep olan 9 başlık var. Makale bu başlıkları 3 ana gruba toplamış: Öncül, karşıt ve bütüncül emareler. 

•  4 öncül emare bulunuyor. Bunları hücrelerde hasarı tetikleyen kök sebepler olarak sayabiliriz. Bu alandaki en ünlü emare “Telomer kısalması”. 
•  Karşıt emareler, öncül emareler nedeniyle ortaya çıkan hasarlara tepki olarak tetikleniyor ve beklenmedik yeni hasarlara yol açıyor. Bu başlık altında 3 emare yer alıyor. 
•  Bütüncül emareler ise birden fazla öncül ve karşıt emarenin bir araya gelmesiyle oluşan hasarları ifade ediyor. Kök hücrelerin tükenmesi bu başlık altında yer alıyor. 

Bio-girişimler, bu emarelerden bir ya da birkaçını ele alıyor. Emarenin ortaya çıkmasını engelleyecek ya da geciktirecek adımlar atıyor. Ölümsüzlük hayallerinin arkasındaki bu 9 mücadele alanını gelecek yazıya bırakalım.