Efsane tasarımın anatomisi

"Merhaba” dedim Frank’e usulca yaklaşıp. Gülümsedi, “Nasılsın Abi?” dedi. Hem de hoş aksanlı bir Türkçeyle… Liseyi İstanbul’da okumuş çünkü. Türkçesi sadece birkaç cümleden ibaret, unutmuş. İstanbul’u unutamamış ama gözlerinden belli, özlemle anıyor. Adı Frank Stephenson. Kendisi 8 yıldır McLaren’in “Chief Design Officer”ı. Bir başka deyişle o sıra dışı yarış arabalarının çizimlerini, tasarımını yapan insan… Frank’le Boston’da “FEI16” isimli bir inovasyon etkinliğinde tanıştık. Etkinliğin en ilham veren ana konuşmacılarından biriydi. Özgeçmişi çok etkileyici. Yeni MINI’yi de o çizmiş, BMW X5’i de, Maserati MC12’yi de, Ferrari F430’u da, Fiat 500’ü de… Hemen her tasarımı renkli anılarıyla taçlandırarak anlattı. Kitap hazırlığı içinde, gelecek yıllarda yayınlanacak. Kağıt kalemle çalışmayı seviyor. Bilgisayarla çizince o kadar etkileyici olmuyormuş. Elektrikli arabalara çok inanmıyor. Gelecek hidrojen teknolojisinde ona göre. Hatta arabada atomik, nükleer enerjinin kullanılması da muhteşem olurdu diyor, ah kaza riski olmasa… Yaptığı sunumun adı “Efsane Tasarımın Anatomisi” idi. Gelin hep birlikte anatomiye 10 başlıkta bakalım.
1 #AltınOran: DaVinci’nin peşinden gidiyor. Altın oran çok önemli. İşini tamamen oranların mühendisliği olarak tanımlıyor (İyi oran=Güzellik ona göre… Bkz: Angelina Jolie).
2 #Biyomimikri: Doğadan ilham alıyor. Frank’in işi “hız”. O yüzden en hızlı hayvanlara odaklanmış. Çita, doğan, yelken balığı… Her birinin tüm detaylarına kadar hakim (Çizdiği arabalarda hemen her hızlı hayvandan bir emare var. Arabalar hızını doğadan alıyor).
3 #Nesneleştirme: Dokunmak önemli. Yelken balığı mesela. Okumakla seyretmekle kalmamış. Karayipler’den dev bir balığı doldurtup getirtmiş ofisin ortasına yerleştirmiş (CFO faturayı görünce küplere binmiş. Kapışmışlar. Maket yatırımının geri dönüşü çok hızlı olmuş o ayrı).
4 #OrganizeKarmaşa: Harmoni sadece simetride değil, kaosta da gizli. Doğada altın oran kadar karmaşa da var. Ağaç dalları, damarlar, bitki kökleri… Karmaşa ilhamı tetikliyor (McLaren’in yeni tasarım tekerleri karmaşa üzerine kurulu. Tekerlek yeniden tanımlanıyor bu tasarımla).
5 #GörünmeyenTasarım: Performans sadece görsel tasarımda değil, görünmeyen detaylarda da gizli… Ağırlık, hacim, aksesuarlar, kablolar ve ötesi… Fazla hiçbir şey olmamalı (Sadece kablolar için geliştirdikleri bir tasarım sayesinde arabanın ağırlığı 4 kg azalmış).
6 #DuyguTasarımı: Tasarım duyguları tetiklemeli. Çoğumuz duygularımızla karar veriyoruz zira… Mesela Mini tasarımında aynaların önemi büyük. Kadını çağrıştıran bir tasarım yapmış (Pazarlama ekibi son anda birkaç detayı fazla seksi bulup iptal ettirmiş hatta).
7 #ZamanınRuhu: Yeni Mini’yi çizerken önce 1959 modeli almış önüne. İkonik 2001 modeli çizmeden önce zamanda yolculuk ettirmiş arabayı. 1959’da böyleyse 1969’da, 1979’da, 1989’da, 1999’da nasıl olur diye hayalini kurup resmetmiş (Bazı tasarımlar zamansız o ayrı).
8 #Noktalarıİlişkilendirmek: Yaratıcılık, inovasyon ve tasarım. Hepsinin özünde farklı dünyaları ilişkilendirebilmek, noktaları birleştirmek, bağlantıları kurabilmek yatıyor (Mesela Mini’nin egzoz borusu ile bir Budweiser kutusu arasında inanılmaz, rastlantısal, hoş bir ilişki var).
9 #YinYang: Karşıtlıkların uyumu. Sadece tasarımda değil, çalışma ortamından, proje ekiplerine kadar her yerde etkili. Çoğu şirkette tasarımcılar ve mühendisler birbirlerinden haz etmezken omuz omuza çalışıyorlar (McLaren’in ofis mimarisi yin-yang şeklinde. Muhteşem bir iş yeri).
10 #TavukYumurta: Form ve fonksiyon arasındaki ilişki tasarım dünyasının tavuk-yumurta ikilemini andırıyor. Form fonksiyonu takip eder diyor çoğunluk (Frank ise form eşittir fonksiyon demekte ısrarcı).