Fintech inovasyonları ve blockhain

Finans sektöründe inovasyon, 2008 yılında yaşanan global durgunluktan sonra birçok kişinin kuşkuyla yaklaştığı bir şey. Bu dönem sonrasında özellikle ABD’de sektör üzerindeki regülasyon baskısı çok arttığı için bankacılar içe dönüp yasal uygunluk ve risk yönetimine konsantre oldu. Bu da özellikle müşteriye dönük fonksiyonlarda bir inovasyon boşluğu doğurdu. Bu boşluğu da büyük ölçüde teknoloji alanında yoğunlaşan start up’lar doldurdu. Türkiye’de ise bankalarla ilgili düzenlemelerin çoğu 2001 yılı sonrasında yapıldığı için 2008 ve sonrası dönemde Türk bankaları inovasyona yöneldi. Daha önce de söyledim, şimdi de söylüyorum, Türk bankacılık sektörü dünyanın en inovatif bankacılık sektörlerinden biridir. Bugüne kadar inovasyon konusuna çok sistemli yaklaşmamışsa da yine de dünyada birçok ilki gerçekleştirmiştir. Şu anda dünyada finans sektörü üzerinde yeniden düzen bozucu inovasyon rüzgarları esiyor. Süregiden, kanıksanmış bazı uygulamaları geçersiz kılabilecek önemli gelişmeler var.
FINTECH PATLAMASI
Finansal inovasyonlar yeni şeyler değil. Dünyada dolanan para havuzu sürekli egzotik yatırım araçları arıyor, çünkü en kârlı yatırım araçları genelde en yenileri oluyor. Finansal inovasyonun arkasında riski azaltma veya kaydırma, temsil ve menkul değer ihraç maliyetlerini azaltma, vergi bakış açıları, mevzuatla ilgili hareketler, faiz ve kurlardaki volatiliteyle ilgili hareketler ve teknolojik gelişmeler gibi dürtüler var. Bu tip inovasyonlar, kurum içine dönük veya müşteriye dönük olabiliyor. Finansal inovasyonlarla teknolojinin buluşma noktasında yer alan inovasyonlar için son dönemde yaratılan kısaltma fintech inovasyonları. Bugün bu konunun daha fazla konuşuluyor olmasının ana nedeni ise fintech’te hem başta bankalar olmak üzere yerleşik kurumlar hem start up’lar hem de müşteriler için önemli fırsatlar yatıyor olması. Aslında fintech de yeni birşey değil. 1950’lerde çıkan kredi kartları, 1960’larda bankamatikler, 1970’lerde elektronik borsa işlemleri, 1980’lerde banka veri işleme ve kayıt sistemleri, 1990’larda internet ve online brokerlik hep fintech inovasyon örnekleri… 2000’lerin ilk bölümünde ise teknolojinin gelişmesiyle ödeme uygulamaları, mobil cüzdan, kitle fonlaması, online borç verme platformları ve robo danışmanlar gibi uygulamalar var. Mevcut bankacılık hizmetleri düşünüldüğünde bunların o hizmetlerden bazılarının yerine geçme potansiyeli yüksek. Fintech inovasyonları ödemeler, ticaret ve yatırım, kredi verme ve fonlama, bitcoin gibi kripto para birimleri, kişisel finansal planlama, bankacılık ve sigorta, dolandırıcılık önleme ve benzeri alanlarda ürünler çıkarıyor. Bu inovasyonları algoritmik, gerçek zamanlı analiz, yapay zeka, makine öğrenmesi, büyük veri, siber güvenlik teknolojileri destekliyor. Fintech inovasyonlarının gündeme gelmesinde etkili olan bir önemli teknoloji de bitcoin’in arkasındaki blokzincir teknolojisi.
BLOK ZİNCİR DEVRİMİ
Daha çok bitcoin para biriminin arkasındaki teknoloji olarak bilinen blok zincirin etkileri, aslında çok daha geniş olacak. Blok zincir, iki taraf arasındaki işlemlerin anında, pürüzsüz, anonim ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayan, basit ama zekice tasarlanmış bir çevrimiçi protokol. Blok zincir temelde büyük bir global ağda aynı anda birçok kopyası olan, halka açık bir hesap ve kayıt defteri. Bu özelliği nedeniyle hiç kimsenin mülkiyetinde veya kontrolünde değil, üzerinde oynanması mümkün değil ve çok güvenli. Blok zincirdeki her kullanıcı sistemin her tarafına erişebiliyor ve bir hesaptan diğer hesaba transferler güvenli ve doğrulanabilir bir şekilde kaydediliyor. Bu işlemler sırasında taraflar anonim olmayı seçebiliyorlar, ancak 3’üncü şahıslar işlemin yapıldığını doğruluyor. Anonimlik uzun şifreli anahtarlarla sağlanıyor. Blokzincirin çok önemli bir etkisi, geleneksel aracıları aradan çıkararak işlem maliyetlerini azaltması, hatta yok etmesi. Bu teknoloji bugün bankacılık hizmetlerinden yararlanamayan dünyanın fakir bölgelerindeki 2 milyar insan için bir devrim niteliğinde. Blok zincirin bankalar, avukatlar ve brokerler gibi profesyonel aracılar üzerinde uzun vadeli etkileri çarpıcı olabilir, ancak bu etki olumsuz olmak zorunda değil. Bank Santander’in Innoventures birimi 2022 yılında blok zincir teknolojisinin bankalara yılda 20 milyar dolar tasarruf sağlayaca��ını belirtiyor. İşlemlerin bankalara maliyeti de büyük. 2015 sonunda 50 büyük banka blok zincir girişimleri başlatmış durumda. Blokzincir teknolojisi insanlık için değerli her türlü şeyin kaydını tutmakta kullanılabilir. Noterlerce yapılan bütün işlemler, borsa işlemleri, nüfus kayıtları, oy verme işlemleri, sigorta kayıtları bu modele dönebilir. Büyük bir devrimin eşiğindeyiz.