Endişe ve öfke hali

Amerikalı finansal hizmetler devi Lehman Brothers 10 yıl önce bu zamanlar resmen çökmüştü. Bu olay 1930 yılından beri görülen en şiddetli global finansal krize dönüşen depremi tetikledi. Şimdi gelin 15 Eylül 2008 tarihinden sonra neler olduğuna bir bakalım.

ABD finansal krizi global seviyede yaşanacak bir durgunluğu tetikledi ve Avrupalı ülkelerin ulusal borç krizi Euro bölgesinin sürdürülebilirliğinin sorgulanmasına neden oldu. Bu olay aynı zamanda Çinli liderleri ekonomik reformların artık daha fazla bekletilemeyeceği yönünde ikna etti.

Ardından Kuzey Afrika ve Orta Doğu’nun dört bir yanını bir kargaşa dalgası sardı. Tunus’ta bir sokak satıcısı kendini ateşe verdi ve hükümet düştü. Mısır’ın Mübarek’i hapse girdi. Libya’nın Kaddafi’si sokak ortasında linç edildi. Yemen bir anda şiddete boğuldu. Suriye kendi nüfusunun yarısının öldürüldüğü veya göç etmeye zorlandığı feci bir iç savaşa battı. Petrol fiyatları varil başına 2008 yazında 147 dolar iken 30 dolar seviyesine düşerek uluslararası güç dengesini değiştirdi.

Orta Doğu’da yaşanan karmaşa, kendilerine güvenlik ve daha iyi bir yaşam arayışında olan 2 milyondan fazla göçmenin kuzeyin yolunu tutmasına neden oldu. Bu durum Avrupa’da yeni bir krizi tetikleyerek Avrupalılarda güvensizlik yaratarak Avrupa’daki siyaseti baştan aşağıya değiştirdi. Öfkeli ve dehşete düşmüş seçmenler mevcut düzen partilerini istememeye başladı. Bilinmeyene fırlatılmakla yüzleşen İngiliz seçmenler ise ürküp kaçmayı tercih etti.

Ardından ABD’deki 2016 başkanlık seçimi oldukça kalifiye bir adayın arka planda kalması ve daha önce asla devlet hizmetinde çalışmamış saygısız bir iş adamının seçilmesiyle sonuçlandı. Trump hayatı boyunca asla hükümette veya orduda görev almadığı halde ABD başkanı seçilen ilk insandır.

2017 yılında Fransız seçmenler mevcut politik düzene hayır dedi. Merkez sağ ve merkez solun uzunca bir süredir dizginleri elinde tutan siyasi partileri daha önce hiç başkanlık yarışına katılmamış bir adayın karşısında hezimete uğradı. Emmanuel Macron bir yıl öncesine kadar hiçbir şey ifade etmeyen bir parti kurmuş ve ona liderlik yapmıştı. Alman seçmenler ise Angela Merkel’i dördüncü defa seçti, ancak onun merkez sağ partisi ve merkez sol koalisyon ortağı 10 yıllardır gördükleri en düşük oyu aldı. Bundestag’a İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ilk defa aşırı sağ bir parti girmeyi başardı. Bu parti şimdi Almanya’daki en büyük ve tek muhalefet partisi konumunda.

2018 Mart’ında İtalyan seçmenler merkez sağın ve merkez solun uzunca bir süredir hükmeden düzen partilerini ellerinin tersiyle bir köşeye iterek bu ülkenin kuzeyinden profesyonel bir komedyen ve isim değiştirmiş ayrılıkçı bir parti tarafından dokuz yıl önce kurulmuş bir partiyi seçtiler. Temmuz ayında Meksika’daki seçmenler 1930’lardan beri ilk defa solcu bir başkanı yani sadece dört yıl önce kendi partisini kurmuş bir adamı seçti. Ardından Pakistan’daki seçmenler siyasette uzun yıllardır söz sahibi olan Butto ve Şerif hanedanlarına kırmızı kart göstererek 1992 Dünya Kupa’sını kazanan kriket takımının kaptanı olarak meşhur olmuş bir adamı başkan seçti.

Peki o zaman günümüz uluslararası siyasetindeki en önemli eğilim ne? Eskiler kapı dışarı, yenilere hoş geldin. Dünyanın dört bir yanındaki seçmenler artık farklı birilerinin arayışı içinde. Eskiden aşina olmadıkları yeni insanların…

Bundan iki yıl sonra en çok önem verdiğiniz ülkenin daha önce hiç adını duymadığınız birisi ve henüz mevcut bile olmayan bir parti tarafından yönetilebiliyor olabileceği bir dünya için kendimizi nasıl hazırlamalıyız? Global ölçekte bilinenin istenmemesi ve yepyeni olanın kucaklanması sağa veya sola doğru bir savrulma değil. Fransa’nın Macron’u orta yolcu. Meksika’nın Lopez-Obrador’u ise solcu.

Bu trend insanları politik uçurumların üzerinden atlayarak geçmeye teşvik eden endişe ve öfke halini yansıtıyor. Geleceğin istihdamı nerelerde yaratılacak? Sınırlarımız ne kadar güvenli? Buna benzer 100’den fazla soru var. Dünyamızı yeniden oluşturmaya başlayan çöküşten 10 yıl sonra bu korkunun sonucunda ortaya geniş bir politik bozuculuk yelpazesi çıktı.